Οι δραστηριότητες αυτές είναι καλό να γίνονται στην αρχή του σχολικού έτους. Οι δραστηριότητες είναι ενδεικτικές.
ΔΡΑΣΗ (1) Δημιουργία σχολικού κλίματος ασφάλειας και συνεργασίας ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΥ ΑΓΑΠΩ
Σκεπτικό της δράσης Πολλοί εκπαιδευτικοί εφαρμόζουν προγράμματα ή μεμονομένες δράσεις κατά του σχολικού εκφοβισμού (bullying) κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Όμως φαίνεται ότι η πρόληψη της ενδοσχολικής βίας, η δημιουργία καλού κλίματος στη σχολική μονάδα και η καλλιέργεια αρμονικών και συνεργατικών σχέσεων ανάμεσα στα μέλη της σχολικής κοινότητας είναι ένα μήνυμα που τα παιδιά πρέπει να παίρνουν όχι μόνο ως ομάδα μιας συγκεκριμένης τάξης αλλά και ως μέλη μιας ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας. Στόχος αυτής της γενικευμένης (καθολικής σχολικής δράσης) είναι «ανακοίνωση» σε ολόκληρη τη σχολική κοινότητα ότι το ολόκληρο το σχολείο παίρνει θέση κατά της βίας και υπερ της αρμονικής συνεργασίας και συμβίωσης. Δηλαδή, ολόκληρη η εκπαιδευτική κοινότητα θα πρέπει να ενημερωθεί για την πρόθεση των εκπαιδευτικών και της διεύθυνσης του σχολείου να δημιουργήσουν συνθήκες ασφάλειας και συνεργασίας για όλους. Επιπλέον είναι σημαντικό τα παιδιά του σχολείου να νιώσουν μέρος αυτής της επιλογής και της προσπάθειας. Το πνεύμα αυτό μεταφέρεται μέσω των παιδιών αλλά και των εκπαιδευτικών και στους γονείς. Ο καλύτερος τρόπος να γίνει δημοσιοποίηση εντός του σχολείου αυτής της προσπάθειας είναι μέσω μιας κοινής σχολικής δράσης. Η προτεινόμενη δράση ονομάζεται «Το σχολείο που αγαπώ» και αφορά ολόκληρη τη σχολική μονάδα.
Στόχοι της δράσης
Να διερευνηθούν οι απόψεις των παιδιών του σχολείου γύρω από θέματα που αφορούν την καθημερινές σχέσεις τόσο μεταξύ τους όσο και με τις/τους εκπαιδευτικούς.
Να ενθαρρυνθούν τα παιδιά να στοχαστούν για τους ποιοτικούς (κυρίως) παράγοντες που κάνουν το σχολείο ένα ευχάριστο περιβάλλον.
Να συνεργαστούν μεταξύ τους για να διαβουλευτούν τις απόψεις τους, καταρχήν, και στη συνέχεια για να τις αποτυπώσουν επιλέγοντας ένα τρόπο αισθητικής έκφρασης.
Να νιώσουν τα παιδιά συμμέτοχα σε μια κοινή προσπάθεια για δημιουργία καλύτερου σχολικού κλίματος.
Να δημοσιοποιηθεί και προς τους γονείς η πρόθεση της σχολικής κοινότητας να εργαστεί με στόχο τη δημιουργία ενός «ασφαλούς σχολείου» για όλους.
Χρόνος 1-2 ώρες για τη δράση στην τάξη και 1 ώρα για τη δημοσιοποίησή της σε όλη τη σχολική κοινότητα.
Βήματα της δράσης
Ο/Η κάθε εκπαιδευτικός αφιερώνει λίγα λεπτά συζήτησης με την τάξη του με θέμα «Το σχολείο που αγαπώ». Αυτό μπορεί να γίνει σε μικρές ομάδες (όπου τα παιδιά συζητούν το θέμα και δημιουργούν το δικό τους ακτινόγραμμα) ενώ στη συνέχεια το θέμα συζητιέται και σε ολομέλεια της τάξης. Εναλλακτικά η συζήτηση γίνεται συλλογικά στην τάξη. Σε αυτή την περίπτωση το ακτινόγραμμα δημιουργείται στον πίνακα. Σε όλη τη συζήτηση ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού είναι συντονιστικός και επικουρικός, ενώ προσπαθεί να οδηγήσει τα παιδιά να συζητήσουν αξιακά κυρίως θέματα (όχι υλικοτεχνικής υποδομής) που αφορούν τις μεταξύ τους σχέσεις. Μετά το τέλος της συζήτησης η τάξη αποφασίζει τον τρόπο που θα αποτυπώσουν τα συμπεράσματά τους. Ο τρόπος θα έχει εικαστική μορφή αλλά μπορεί να περιλαμβάνει ατομικές ή ομαδικές ζωγραφιές, κολλάζ, αφίσες, σλόγκαν, μαντινάδες, και όποια άλλη μέθοδο τα παιδιά και η/ο εκπαιδευτικός της τάξης συμφωνήσουν. Στη συνέχεια δίνεται χρόνος στα παιδιά για την αποτύπωση της δράσης. Όταν η δράση στην τάξη τελειώσει έχει σειρά η ανακοίνωσή της σε όλη τη σχολική μονάδα. Έτσι είναι δυνατό οι ζωγραφιές, τα συνθήματα και γενικά οι δημιουργίες των παιδιών να «βγουν» έξω από την τάξη και να εκτεθούν / παρουσιαστούν στους κοινόχρηστους χώρους του σχολείου. Όλες οι τάξεις έχουν την ευκαιρία να δουν και να συζητήσουν τις δημιουργίες των συμμαθητών/τριων τους, και να συγχαρούν ο ένας τον άλλο για τις ιδέες και τη δημιουργικότητά τους. Επίσης οι εκπαιδευτικοί έχουν την ευκαιρία να τονίσουν ότι ο στόχος όλων τη φετινή χρονιά είναι να γίνει το σχολείο ένα σχολείο που όλοι αγαπάμε. Οι δημιουργίες των παιδιών μένουν στους κοινόχρηστους χώρους του σχολείου για ένα χρονικό διάστημα και ενθαρρύνουμε τα παιδιά να τις παρουσιάσουν και στους γονείς τους όταν αυτοί επισκέπτονται το σχολικό χώρο. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να κρατήσουν στοιχεία από την ώρα της δραστηριότητας (πχ φωτογραφίες). Κάποιες από αυτές αναρτώνται και στο ιστολόγιο ή στον ιστότοπο της σχολικής μονάδας με τον τίτλο της δράσης και την ημερομηνία πραγματοποίησής της.
ΔΡΑΣΗ (2) Δημιουργία σχολικού κλίματος ασφάλειας και συνεργασίας ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ
Σκεπτικό της δράσης Συνήθως οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί συζητούν με τους μαθητές και μαθήτριές τους και διαμορφώνουν τους κανόνες ή συμβόλαιο της τάξης. Το συμβόλαιο αυτό περιέχει όλα όσα οι εκπαιδευτικοί θεωρούν επιθυμητή συμπεριφορά των μαθητών τους. Όμως εκτός από την τάξη ο κάθε μαθητής ή μαθήτρια λειτουργεί και αισθάνεται και ως μέλος του σχολείου ολόκληρου. Είναι σημαντικό λοιπόν τα παιδιά να γνωρίζουν τους κανόνες του σχολείου ώστε να νιώθουν ότι είναι μέλη μιας ευρύτερης κοινότητας και η κοινότητα αυτή φροντίζει και υποστηρίζει όλα τα μέλη της.
Στόχοι της δράσης
Να νιώσουν οι μαθητές και μαθήτριες μέλη μιας μεγαλύτερης ομάδας, του σχολείου
Να αντιληφθούν ότι για να έχουμε ένα σχολείο που λειτουργεί ομαλά θα πρέπει όλοι να έχουμε συμφωνήσει σε συγκεκριμένες αποδεχτές συμπεριφορές
Να νιώσουν ασφάλεια στο σχολικό χώρο
Να μάθουν να συνεργάζονται στην ευρύτερη κοινότητα
Χρόνος 1 ώρα μέσα στην τάξη, 1-2 στο γραφείο εκπαιδευτικών, 1 ώρα για την υπογραφή του συμβολαίου
Βήματα της δράσης
Η δράση «Το συμβόλαιο του Σχολείου μας» ανακοινώνεται από τον/την δ/ντη ή δ/ντρια στην πρωινή προσευχή με κάθε επισημότητα. Μιλάμε στα παιδιά για την ανάγκη συνεργασίας και τη δημιουργία καλού κλίματος (με λόγια που καταλαβαίνουν). Ίσως χρησιμοποιήσουμε και παραδείγματα από την προηγούμενη δράση «Το σχολείο που αγαπώ». Ο δ/ντης ανακοινώνει ότι τα παιδιά θα λάβουν οδηγίες στην τάξη τους από τις/τους εκπαιδευτικούς. Στην τάξη ο κάθε εκπαιδευτικός συζητά με τα παιδιά τι κανόνες θα ήθελαν να επικρατούν σε όλο το σχολείο και για όλους (μικρούς και μεγάλους). Τα παιδιά συζητούν σε ομάδες και στην ολομέλεια και φτιάχνουν ορισμένους κανόνες. Οι εκπ/κοι παίρνουν τους κανόνες και εξηγούν ότι τώρα όλοι οι εκπαιδευτικοί θα συζητήσουν τα αποτελέσματα της κάθε τάξης και θα προσπαθήσουν να φτιάξουν ένα κοινό συμβόλαιο για όλους. Στο σύλλογο (ή μια ομάδα εκπαιδευτικών) αναλαμβάνει να αποδελτιώσει τους κανόνες κάθε τμήματος και να σχηματίσει ένα συμβόλαιο με 5-6 όρους. Προσοχή: οι όροι θα πρέπει να είναι θετικά εκφρασμένοι (δηλ. Στο σχολείο μιλάμε ευγενικά ο ένας στον άλλο. ΟΧΙ Στο σχολείο δε βρίζουμε). Αυτό ονομάζεται «Το Συμβόλαιο του Σχολείου μας» και ξεκινά κάπως έτσι……….. Εμείς οι μαθητές, μαθήτριες και εκπαιδευτικοί του Δημοτικού Σχολείου …………….. μετά από σοβαρή συζήτηση αποφασίσαμε και καταλήξαμε στους παρακάτω κανόνες. 1…… 2............κλπ Οι κανόνες αυτοί θα μας βοηθήσουν να νιώθουμε όμορφα στο σχολείο και γι’ αυτό υποσχόμαστε ότι θα τους τηρούμε. Οι Μαθητές, οι Μαθήτριες και οι Εκπαιδευτικοί ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ
Μια ιδέα για τις υπογραφές είναι ότι αφού γραφτεί το Συμβόλαιο σε μεγάλο χαρτόνι (μπορεί να το αναλάβει κάποια μεγάλη τάξη) στη συνέχεια κάθε τμήμα να έχει ετοιμάσει ένα σχήμα με το όνομα του τμήματος (για παράδειγμα μια καρδιά που γράφει Α2) και όλα τα παιδιά ή γράφουν το όνομά τους ή αφήνουν το δακτυλικό τους αποτύπωμα – χωρίς όνομα. Όλα τα σχήματα τα κολλάμε κάτω από το συμβόλαιο. Το συμβόλαιο με τις υπογραφές όλων (μικρών – μεγάλων) το αναρτούμε σε εμφανές σημείο του σχολείου.
Οι εκπ/κοι μπορούν να σκεφτούν ιδέες για το πώς θα δώσουν ένα επίσημο και σοβαρό τόνο στη διαδικασία υπογραφής του συμβολαίου. Επίσης, ο δ/ντης – η δ/ντρια του σχολείου θα πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να αναφέρεται στο συμβόλαιο και να βρίσκει ευκαιρίες να επαινεί τα παιδιά.
ΔΡΑΣΗ (3) Δημιουργία σχολικού κλίματος ασφάλειας και συνεργασίας - Ενεργοποίηση γονέων
Επικοινωνία με τους γονείς
Σκεπτικό της δράσης
Σε ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως η δημιουργία καλού κλίματος και αίσθησης ασφάλειας και εμπιστοσύνης στη σχολική μονάδα απαραίτητη είναι η θετική στάση των γονέων. Για να το επιτύχουμε αυτό θα πρέπει να γνωρίζουν τόσο τη θέση του σχολείου σε θέματα βίας και ασφάλειας όπως και τις μεθόδους που χρησιμοποιούμε. Οι γονείς ήδη έχουν μάθει από τα παιδιά τους για τις δράσεις «Το σχολείο που αγαπώ» και «Το συμβόλαιο του σχολείου μας». Έτσι υπάρχει ήδη το κατάλληλο κλίμα για να ενημερωθούν πιο υπεύθυνα για τη στρατηγική του σχολείου.
Στόχοι της δράσης
Να γνωρίσουν οι γονείς τις στρατηγικές και μεθόδους που ακολουθεί το σχολείο για την πρόληψη της ενδοσχολικής βίας και τη δημιουργία κλίματος ασφάλειας και εμπιστοσύνης
Να δημιουργηθούν κώδικες επικοινωνίας με τους γονείς
Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα πρόληψης της ενδοσχολικής βίας
Βήματα της δράσης
Ο Σύλλογος εκπ/κων και η δ/νση του σχολείου ετοιμάζει μια επιστολή που απευθύνεται σε όλους τους γονείς. Σε αυτή με απλά και κατανοητά λόγια εξηγεί:
την πρόθεση των εκπαιδευτικών να δημιουργήσουν ένα ασφαλές σχολείο για όλα τα παιδιά
τι είναι σχολικός εκφοβισμός
τη σύσταση της ομάδας πρόληψης ενδοσχολικής βίας
τυχόν προγράμματα και δράσεις που έχουν σχεδιαστεί γι’ αυτό το σκοπό
Ζητούν τέλος συνεργασία και επικοινωνία για όλα τα ζητήματα που απασχολούν τους γονείς και ευχαριστούν τους γονείς για τη συμπαράστασή τους. Η επιστολή θα πρέπει να είναι σύντομη και απλή. Θα πρέπει να περνάει το μήνυμα ότι το σχολείο ενδιαφέρεται και έχει συγκεκριμένο σχέδιο για να βοηθήσει όλα τα παιδιά.